_edited.png){kind=logo}
TULPEN
MANIE
LEIDEN
Bol van biodiversiteit!
Ontdek biodiversiteit en Leidse monumenten
Kunstenaar en bioloog Rafael Martig heeft in samenwerking met Tulpenmanie Leiden een keramieken tulpenbol beschilderd met als doel aandacht te vragen voor het belang van bodembiodiversiteit in de tulpenteelt. De bol is te bezichtigen in de bollenkas van de Hortus Botanicus in Leiden. Rafael heeft naast biodiverse elementen verschillende herkenbare monumenten en plekken uit Leiden geschilderd.
De gele kwikstaart
Bij bloeiende tulpen zie je vaak de gele kwikstaart boven op de bloemen zitten. Ze kijken uit naar vliegjes. De bollentelers leggen stro op hun bollenvelden om de bollen te beschermen. De gele kwikstaarten maken hun nesten op dit stro en brengen hun jongen tussen de bloemen groot. Ze jagen op insecten en gebruiken de bloemen als uitvalsbasis.
Deze kant van de bol laat het leven in en boven de grond zien bij een gezonde, niet met pesticiden behandelde, bodem.
Rafael heeft de verschillende micro-organismen in de bodem uitvergroot en schematisch geschilderd. De ATCG staat voor de DNA code. In het Tulpenmanie Leiden citizen science project zijn monsters genomen van de bodem, waarna al het aanwezige DNA is geisoleerd en met één test, "metagenomics", alle aanwezige micro-organismen in kaart zijn gebracht. Lees meer over dit onderzoek hier. Verder zijn veschillende bloemen te zien. Door niet alleen tulpen te planten maar ook andere soorten bloemen worden verschillende insecten aangetrokken, die er voor zorgen dat bijv luizen en andere schadelijke organismen geen kans krijgen de tulpen ziek te maken. De rood/wit gestreepte tulp is de Semper Augustus, die de Tulpenmanie in 1630 ontketende (lees hier meer).
Dit gedeelte van de bol laat het leven in en boven de grond zien bij traditionele, met pesticiden behandelde, tulpenteelt.
Deze zijde laat een bodem met weinig leven zien en de kunstenaar heeft schematisch de verdwijnende microorganismen afgebeeld. De microorganismen in de bodem zijn 'de fabriek van het leven', ze verwerken organisch afval om het leven boven de grond in stand te houden, van planten tot dieren tot mensen. Ze reguleren het vangen en vrijkomen van koolstof en water; ze houden het ongedierte onder controle te houden en helpen vervuild land te ontsmetten. Door jarenlang pesticiden te gebruiken verdwijnen de microorganismen in de bodem en daarmee ook die boven de bodem. Terwijl andere vitale hulpbronnen zoals water en lucht voortdurend worden gerecycled en geregenereerd, kan bodemvorming tientallen jaren, zelfs eeuwen duren. Verder is aan deze zijde van de bol de winterkas van de Hortus Botanicus met op de voorgrond een van de kuipen met tulpen van het Tulpenmanie Leiden project te zien.
Op dit stukje van de minibol zijn iconische gebouwen en monumenten in Leiden afgebeeld.
Op deze zijde zijn een aantal iconische gebouwen te zien:
Molen de Valk, een stellingmolen uit 1743 . De huidige stenen molen volgde een houten molen uit 1667 op. In 1743 werd stellingkorenmolen de Valk geheel uit steen opgetrokken nadat het stadsbestuur hiertoe toestemming voor had gegeven. De molen werd 29 meter hoog en kreeg 7 verdiepingen. Zijn naam heeft de molen te danken aan het feit dat hij gebouwd is op het Valkenburger bolwerk. De molen maakte deel uit van de reeks van 19 molens die ooit op de wallen van Leiden stonden. De Valk is de enige die is overgebleven.
De Morspoort. Van alle acht stadspoorten van Leiden zijn er uiteindelijk twee overgebleven: de Morspoort en de Zijlpoort. De Morspoort diende vroeger als de westelijke stadspoort van de stad Leiden. De naam van de Morspoort is afgeleid van een zeer drassig weidegebied net buiten de stad Leiden genaamd ‘De Morsch’. Via de Morspoort was een directe route mogelijk naar het galgenveld wat vroeger gebruikt werd als gevangenis. De Morspoort wordt onder Leidenaren daarom ook wel Galgpoort genoemd.
Paviljoentje van de Clusiustuin. De Hortus Botanicus in Leiden werd 400 jaar geleden aangelegd door Carolus Clusius, de eerste prefect van de Hortus. Sinds 2009 bevindt de tuin zich achter het Academiegebouw. Het paviljoentje in het midden van de tuin is gerepliceerd op basis van een prent uit 1610, en ook het hekje om de vakken met destijds kostbare bloembollen is gereconstrueerd op basis van illustraties.
Kunstenaar en bioloog, Rafael Martig, legt in deze video uit wat er allemaal te zien is op de minibol. Naast de tulpen, vogel, en micro-organismen heeft Rafael herkenbare, historische Leidse plekken geschilderd.
De keramieken mini tulpenbol werd onthuld op 14 december 2023. Lees hier alles over deze feestelijke dag!